Tìm hiểu Tokusatsu

Loạt bài này tôi viết bao gồm tất tần tật mọi series của Tokusatsu, do không tìm thấy box nào phù hợp ở tính phổ quát nên tạm thời post tại đây. Sau đó di chuyển đi đâu là tùy ở mod. :monkey:

Lời nói đầu

Tôi là một đứa trẻ lớn lên trong những năm cuối cùng của thập niên 80, thế kỷ 20. Đó là thời buổi của sự thiếu thốn đủ thứ từ vật chất cho đến thông tin, giải trí tin thần. Không như bọn trẻ ngày nay được sinh ra trong đầy đủ tiện nghi có sẵn như máy vi tính, máy thu hình (TV), đầu đĩa, internet.... Thời đó phương tiện giải trí duy nhất trong những gia đình khá khấm chỉ là một máy thu hình và một đầu video "nội địa". Có nhà còn có thêm bộ máy trò chơi điện tử Famicom của hãng Nintendou, nhưng thường thì người ta dùng chúng vào mục đích kinh doanh.

Tôi vẫn còn nhớ cảm giác say mê hứng thú như thế nào mỗi khi được cầm trên tay cuốn băng video mới nhất của series phim Power Rangers của hãng Saban, và đôi khi là một vài phim lẻ thuộc kiểu đó do Nhật sản xuất. Có lẽ không riêng gì tôi mà hầu hết trẻ con thời đó, mà chắc là thời này cũng vậy thôi, đều hò hét, kích động khi nghe tiếng nhạc Go Go Power Rangers trong phim. Trong thế giới của lũ con nít có hai hình tượng khiến chúng mê mẩn: Tôn Ngộ Không và "5 anh em siêu nhân", hay còn gọi là "5 anh em rô-bô". Cụm danh từ "5 anh em siêu nhân" này dùng để chỉ chung cho bất cứ bộ phim nào có diễn viên mặc đồng phục xanh đỏ vàng trắng kín mít người, đội "mũ bảo hiểm" có thiết kế kỳ lạ và cặp "kính mát" chiếm gần nửa diện tích khuôn mặt. Cụm danh từ này đã ăn sâu vào tiềm thức của nhiều thế hệ con nít, và sau là lây sang cả người lớn. Có lẽ Power Rangers biến thành "5 anh em siêu nhân" là vì thời đó chúng tôi chẳng có mấy thông tin về nó, chẳng biết Anh ngữ, không có phương tiện tìm hiểu như Internet ngày nay...

Một thời gian sau, khi xã hội mở cửa, thông thương nhiều với ngoại quốc thì tôi được biết danh chính đích thực của series phim này. Và tôi cũng biết rằng không chỉ tại Việt Nam, trẻ con Mỹ cũng rất ưa chuộng "5 anh em siêu nhân" của chúng. Có thể trong mắt của nhiều người (lớn) thì đó là thứ phim ảnh nhảm nhí, rẻ tiền dành cho bọn con nít nhưng không thể phủ nhận được một điều rằng Power Rangers là một hiện tượng văn hóa. Nó là một làn sóng. Không đứa trẻ nhỏ nào ở Mỹ không biết tới Power Ranges (PR). Nó hình thành làn sóng lớn mạnh đến độ ảnh hưởng tới cả nền kinh tế, vì lúc đó các nhà kinh doanh nhảy vào cuộc. Nắm bắt tâm lý của giới tiêu dùng nhỏ tuổi (tuy chỉ là vòi vĩnh bố mẹ mua cho thứ này thứ nọ), các hãng đồ chơi, trò chơi điện tử, họa sĩ truyện tranh... bắt đầu cho ra hàng loạt sản phẩm liên quan tới PR. Nó tác động đến cả thế giới người lớn. Tôi nghe nói có ông nghị sĩ Mỹ khi ra tranh cử cũng hò hét PR để "tranh thủ" tình cảm của các công dân nhỏ tuổi. Nhiều người sống ở Mỹ thừa nhận PR là một hiện tượng văn hóa không thể chối cãi.



Một cảnh trong phim Power Rangers

Trở lại Việt Nam, trong những năm gần đây, loại phim người hùng, siêu nhân, rô-bô cũng đã xuất hiện nhiều với nhiều bộ phim Nhật sản xuất. Ban đầu tôi nghĩ phim "siêu nhân" Nhật là sản phẩm vay mượn, ăn theo từ PR do Mỹ sản xuất. Nhưng sau khi tìm hiểu kỹ thì tôi mới biết là ngược lại. Chính người Nhật mới đặt nền móng đầu tiên cho thể loại phim hút hồn con nít và người lớn chê là nhảm nhí này. Thấy được tiềm năng thu hút khán giả, hãng Saban của Mỹ mua lại bản quyền từ hãng Touei của Nhật, dựng lại thành PR của họ. Họ sử dụng các cảnh người máy, quái thú trong phim Nhật và trang phục của nhân vật nhưng họ thay thế diễn viên bằng diễn viên Mỹ, nội dung cũng thay đổi. Và thể loại phim "ăn mặc lố lăng, múa may quay cuồng" (theo cách mô tả của nhiều người lớn) này có một danh từ "khoa học" để gọi chung là Tokusatsu, theo như cách gọi của người Nhật.
Phim Tokusatsu không chỉ hút hồn trẻ con VN mà còn lôi cuốn cả một bộ phận thanh thiếu niên trong thời gian gần đây, mặc cho sự phản đối của nhiều bậc phụ huynh. Chỉ cần quan sát kỹ xã hội, thường đọc báo chí cũng thấy đủ kiểu phê phán loại phim này đầu độc đầu óc trẻ con, khuyến khích bạo lực. Bản thân tôi cũng qua cái thời say mê cuồng nhiệt kiểu phim này, lớn lên xem lại những bộ phim này chỉ để gợi nhớ lại kỷ niệm của một thời kỳ và chỉ để thắc mắc: tại sao ngày xưa mình lại điên cuồng với những thứ đơn giản này nhỉ? Nghĩ lại thật buồn cười, tình tiết của phim Tokusatsu phi lý, đơn giản đến độ chưa xem hết đã biết kết quả, diễn xuất làn nhàn, đề tài, mô-tuýp thì lặp đi lặp lại đến phát ngán. Tôi biết nói như vậy là động chạm tới "đức tin tôn giáo" của một số người đọc bài này, nhưng đây chỉ là những ý kiến chủ quan nên ai không thích thì đừng bận tâm làm gì. Nhưng nói như vậy không có nghĩa là tôi phủ nhận toàn bộ Tokusatsu. Có những bộ Tokusatsu mà đến giờ xem lại tôi vẫn thấy có chút hứng thú như Choujin sentai Jetman, Metalder..... Vì ngoài đa phần tác phẩm Tokusatsu là hướng về thành phần trẻ con ra còn có những tác phẩm dành cho người lớn.



Uchukeiji Gyaban, cảnh sát hình sự Gavan. Một trong những series phim Tokusatsu có tiểng ở Nhật hơn chục năm trước.

Không như nhiều nhà báo, nhiều người khác chỉ trích một cách vô tội vạ trong khi bản thân không tiếp xúc kỹ với nó, không tìm hiểu về nó và chưa từng xem quá vài tập phim Tokusatsu, tôi đã giành nhiều thời gian để tìm hiểu, có thể gọi là "nghiên cứu" về Tokusatsu bằng phương tiện Internet, hỏi thăm nhiều người ở Nhật về thể loại phim này.
Loạt bài này tôi viết một cách khái quát về Tokusatsu, sau đó đi sâu vào từng series phim để tìm xem sức hấp dẫn đối với trẻ con của nó nằm ở đây, và vì sao người lớn không ưa nó.

Toàn bộ những kiến thức lượm lặt được là tổng hợp từ 2 website chính: Wikipedia (Bách khoa toàn thư) Japanese và Wikipedia English, ngoài ra còn một số site nhỏ và nhiều điều tôi biết được từ những người bạn Nhật. Loạt bài này có sử dụng một số thuật ngữ phổ thông yêu cầu người đọc phải hiểu rõ, như SF (khoa học giả tưởng), Fantasy (thế giới tưởng tượng, thần thoại...) và một số thuật ngữ sẽ giải thích sau như Henshin, Henge, Youkai....

© 2009 - Houga658156

(Làm ơn đừng copy loạt bài viết này mà không xin phép. Làm ơn đừng copy loạt bài viết này khi đã xin phép nhưng chưa nhận được sự đồng ý. Cảm ơn)


Kỳ tiếp: khái quát về Tokusatsu.

Các tác phẩm chủ yếu


Được phân loại như sau:

+ Phim quái thú (Kaiju) gồm có: series Gojira, series Gamera, series Mosura, Sora no daikaju Radon (空の大怪獣ラドン, Radon đại quái thú bầu trời), Daikaiju Baran (大怪獣バラ
ン-Đại quái thú Baran), Uchu Daikaiju Dogora (宇宙大怪獣ドゴラ- Đại quái thú vũ trụ Dogora), series Daimajin (大魔神- Đại ma thần), Daikyoju Gappa (大巨獣ガッパ - Quái thú khổng lồ Gappa), Furankenshutain tai chitei Kaiju (フランケンシュタイン対地底怪獣 - Frankenstein vs quái thú dưới lòng đất), Uchu daikaiju Girara (宇宙大怪獣ギララ - đại quái thú vũ trụ Girara)....

+ Phim quái nhân (Kaijin) gồm có: Sensou ningen (電送人間 -người điện tín), Gasu ningen dai ichigou (ガス人間第一号 - người gas số 1), Bijo to ekitai ningen (美女と液体人間 - mỹ nữ và người chất lỏng), Jujin Yuki otoko (獣人雪男- người thú tuyết), Toumei ningen (透明人間 - người vô hình), Toumei ningen to hae otoko (透明人間と蝿男 -người vô hình và người ruồi), Tamango, Kyuketsuki Gokemidoro (吸血鬼ゴケミドロ - quỷ hút máu Gokemidoro)...

+ Phim yêu quái (Youkai) gồm có: Youkai hyaku monogatari (妖怪百物語 - 100 truyện yêu quái), Youkai daisensou (妖怪大戦争, đại chiến tranh yêu quái), Sakuya Youkaiden (さ
くや妖怪伝, chuyện yêu quái Sakuya), Gegege no kitarou (ゲゲゲの鬼太郎, quỷ Gegege)...

+ Phim chiến tranh gồm có: Hawai.Mare oki kaisen (ハワイ・マレー沖海戦, hải chiến Hạ Uy Duy-Mã Lai), Taiheiyou no washi (太平洋の鷲, diều hâu Thái bình dương), Taiheiyou no
tsubasa (太平洋の翼, đôi cánh Thái bình dương), Aojima youkan bakugeki meirei (青島要塞爆撃命-令- mệnh lệnh đánh bom căn cứ Aojima), Nihonkai daikaisen (日本海大海戦, đại hải chiến trên biển Nhật Bản),...

+ Phim Tokusatsu chiếu rạp: Gamma daisan gou uchu daisakusen (ガンマー第3号 宇宙大作, đại tác chiến vũ trụ Gamma số 3), Nippon tanjou (日本誕生, Nhật Bản ra đời), Osaka
jou monogatari (大坂城物語, câu chuyện thành Osaka), Sekai Daisensou (世界大戦争, đại chiến Thế giới), Kairyu daikessen (怪竜大決戦, đại quyết chiến quái long), Uchu kara no messejii (宇宙からのメッセージ, bức thông điệp từ vũ trụ), Nihon chinbotsu (日本沈没, Nhật Bản bị chìm), Sayounara Jupitaa (さよならジュピター, vĩnh biệt Mộc tinh),...




Cảnh phim Nihon chinbotsu

Những loạt phim Tokusatsu nổi tiếng

+ Loạt phim người hùng của Tsuburaya Production
+ Loạt phim Super Sentai
+ Loạt phim Kamen Rider
+ Loạt phim Ultraman



Ultraman


Tầm ảnh hưởng của Tokusatsu bên ngoài Nhật Bản

Tuy Tokusatsu không chiếm được lòng yêu thích của đông đảo người xem tại Nhật nhưng nó cũng đạt được những thành công nhất định khi vượt ra khỏi lãnh thổ nước này. Ngoài các kênh truyền hình Nhật, Tokusatsu còn được chiếu trên truyền hình ở một số nước gần gũi với nền văn hóa Nhật Bản ở Nam Mỹ như Ba Tây (Brasil) và các nước Nam Âu như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha. Ở Đông Nam Á thì Thái Lan, Nam Dương là những nước chiếu Tokusatsu trên truyền hình sớm nhất và có lẽ là duy nhất.
Tokusatsu còn được nhiều kênh truyền hình Đài Loan, Đại Hàn trình chiếu. Ngày nay, với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, Tokusatsu đã xâm nhập vào lượng khán giả khắp Thế giới. Tại những trang cho đăng tải phim ảnh nổi tiếng như Youtube hay Veoh, người ta dễ dàng bắt gặp một lượng lớn phim Tokusatsu do fan cuồng nhiệt ở từng nước tải lên. Các nước bản địa cũng bắt đầu hình thành nên cộng đồng, diễn đàn yêu thích Tokusatsu và cũng chính họ là người đi tiên phong trong việc làm phụ đề sang ngôn ngữ bản địa, một việc làm góp phần phổ biến Tokusatsu.

Kỹ thuật Tokusatsu được sử dụng bên ngoài nước Nhật bởi sự nổi tiếng của các bộ phim quái thú Gojira. Năm 1961, Anh Cát Lợi cũng chế tác một phim Gojira của mình với tên Gorgo và cũng sử dụng kỹ thuật Suimation. Cùng năm, Saga Studios của Đan Mạch cũng cho ra đời phim quái thú khổng lồ có tên Reptilicus sử dụng các hình nhân và mô hình thu nhỏ. Năm 1967, Nam Hàn cũng chế tác phim quái thú của mình với tên Taekoesu Yonnggary. Năm 1975, Shaw Brothers (một hãng phim Hương Cảng) cũng sản xuất một phim siêu người hùng (superhero) với tên The Super Inframan dựa trên series Ultraman và Kamen Rider của Nhật. Năm 2001, Buki X-1 Productions, một công ty Pháp quốc của các fan Tokusatsu đã cho ra đời series Tokusatsu của riêng mình là Jushi Sentai France Five (gọi tắt là France Five) dựa trên series Super Sentai của hãng Touei, Nhật. Năm 2004, Peter Tatara cho ra đời series phim Johnny Robo có kinh phí thấp dựa trên series Kamen Rider và người hùng biến thân. Năm 2006, Nam Hàn cũng sản xuất series Tokusatsu dành cho trẻ em của riêng họ là Erexion. Tháng 8 năm 2006, người Thái cũng sản xuất loạt phim Tokusatsu của mình dựa trên loạt Super Sentai của Nhật. Loạt phim này có tên Sport Rangers, có ý tưởng mới lạ về đề tài thể thao nhưng số tập không kéo dài như series Sentai. Mới nhất, trong năm 2009 này Trung Quốc cũng bắt đầu sản xuất Tokusatsu của mình với tên "Dũng sĩ giáp trụ" (铠甲勇士 Bính âm: Kǎi Jiǎ Yǒng Shì).



Phim Tokusatsu ''made in China"

Nhưng có lẽ đáng nói nhất vẫn là loạt phim Power Rangers ban đầu do hãng Saban (Mỹ quốc) mua bản quyền loạt phim Kyoryu Sentai Jurenjaa (Chiến đội khủng long- Ranger thú) của hãng Touei (năm 1990) và thay đổi nội dung chút ít, cho diễn viên Mỹ diễn lại toàn bộ và chỉ giữ lại những cảnh người máy, máy móc trong phim của Nhật.
Loạt phim này thành công đến độ người ta phải làm tiếp những phần (season) sau và hiện vẫn còn đang tiếp tục. PR sau được Walt Disney rước về. Năm 1994, người Mỹ cũng mua lại bản quyền của các series metal heroes như Choujinki Metalder, Uchukeiji để diễn lại với cái tên VR Troopers. Sự thành công của những series mua bản quyền này tại đất Mỹ khiến Saban cho ra đời series original của mình dựa trên thần thoại Á Nhĩ Lan là The Mystic Knights of Tir Na Nog. Năm 1994, DiC Entertainment cũng mua lại các cảnh phim trong Denkou Choujin Gridman của Tsuburaya Production để chế tác Superhuman Samurai Syber-Squad của mình.



VR Troopers

Có lẽ bấy nhiêu đó cũng đủ nói lên một điều rằng: nếu trước đây người Nhật giỏi phát triển lên từ nền tảng phát minh của người khác thì trong thể loại phim Tokusatsu, họ đã sáng tạo một nền tảng để cả Thế giới phải sử dụng.


Kỳ tiếp: khái quát về series Metal Heroes.

Cái này nên post lên wiki thì oke hơn đó

Series phim Metal Heroes

Metal
Heroes series (メタルヒーローシリーズ metaru hiirou shiriizu) là tên gọi chung của
loạt phim Tokusatsu do hãng Touei chế tác được trình chiếu trên kênh
truyền hình Asahi từ tháng 3 năm 1982 cho tới tháng 1 năm 1999. Đề tài
của series này thường là cảnh sát vũ trụ, chiến sĩ không gian và các
nhân vật chính khi biến thân (henshin) thường mặc giáp kim loại bao bọc
kín người. Về sau series này còn có nhân vật chính không phải người mà
là một cỗ máy như Juspion. Metal Heroes được sản xuất song song với các
sản phẩm Tokusatsu khác của Touei như Kamen Rider và Super Sentai. Một
vài bộ Metal Heroes không chỉ nổi tiếng ở Nhật mà còn được chiếu ở
Pháp, Ba Tây, Phi Luật Tân, Mã Lai và Nam Dương. Năm 1990, hãng Saban
của Mỹ cũng mua lại vài bộ trong series này để đưa vào series Power
Rangers của họ.



Các mẫu người hùng trong series Metal Heroes

Khái yếu

Vì tất cả các bộ trong series này đều có nhân vật chính mặc giáp kim
loại che kín thân nên lực lượng fan mới gọi bằng danh từ Metal Heroes,
và từ đó nhà sản xuất cũng gọi tên series phim của mình như vậy. Các bộ
ban đầu trong series chỉ có một nhân vật chính duy nhất, nhưng kể từ bộ
Tokkei Winsupekutaa (特警ウインスペクター, đặc cảnh Winspector) trở đi thì nhân
vật chính gồm một nhóm đông và từ bộ Bi Robo Kabutakku (ビーロボカブタック, Robo
bọ Kabutack) trở đi thì càng coi trọng yếu tố dí dỏm hài hước hơn.

Loạt phim Metal Heroes này chính thức bắt đầu với bộ Uchu Keiji Gyaban
(宇宙刑事ギャバン, cảnh sát hình sự vũ trụ Gavan) (năm 1982) và kết thúc ở bộ
Tetsuwan Tantei Robotakku (テツワン探偵ロボタック, Robotack- trinh thám Tetsuwan)
(1998), bao gồm 17 bộ. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng kể từ bộ Bi faitaa
Kabuto (ビーファイターカブト, Chiến binh bọ Kabuto) cho tới Tetsuwan Tantei
Robotakku thì 3 bộ cuối này mang hương hướng khác hẳn 14 bộ trước nên
không nên xếp chung vào series Metal Heroes. Một vài bộ trong series có
nhân vật chính khó nói là mặc giáp kim loại trên thân, như trường hợp
của Ninja Jiraiya, không xuất hiện trong video do Bandai bán ra nên một
thời gian nó cũng không được xếp vào hàng Metal Heroes.

Mấy
năm đầu phát sóng của series trùng với thời gian ngừng chiếu của các
series nổi tiếng khác như Ultraman (của Tsuburaya Production) và Kamen
Rider (của Touei). Series Metal Heroes này cũng xây dựng hình tượng
nhân vật chính rất khác biệt so với hình tượng người hùng trong các
series nổi tiếng khác như Kamen Rider, Ultraman và Super Sentai nên
trong một thời gian đã chiếm được lượng người hâm mộ rất lớn, và Metal
Heroes trở thành một trong những series phim Tokusatsu truyền hình nổi
tiếng nhất Nhật Bản.


Thế giới quan

Trong suốt series Metal Heroes từ đầu chí cuối không có sự liên hệ rành
mạch nào về thế giới quan. Tuy nhiên cũng có vài bộ trong series là có
sự ăn thông với nhau ở mặt này. Đó là trường hợp của bộ 3 cảnh sát hình
sự vũ trụ (Uchukeiji) là Gavan, Sharivan và Shaider, trường hợp của
Resukyu Porisu (レスキューポリスシリーズ, Resuce Police) và trường hợp của Bi
Faitaa Kabuto với Jukou Bi faitaa (重甲ビーファイター). Và cũng có trường hợp là
tuy series không nói rõ có sự liên hệ giữa các thế giới trong các bộ
khác nhau nhưng nhân vật của các bộ khác nhau lại cùng nhau xuất hiện.

Các bộ trong series

1. Uchukeiji Gyaban (宇宙刑事ギャバン, cảnh sát hình sự vũ trụ Gavan, trọn 44
tập, từ 5-3-1982 cho tới 25-2-1983). Bộ này được phát sóng với cái tên
X-Or ở Pháp và Sky Ranger Gavin ở Phi Luật Tân, Space Cop Gaban ở Mã
Lai, Nam Dương. Đây là bộ mở đầu cho loạt 3 bộ cảnh sát hình sự, nhân
vật chính là Ichijouji Retsu, con của một phụ nữ Địa cầu và người đàn
ông từ vũ trụ, phải bảo vệ hành tinh chống lại kẻ xâm lược từ vũ trụ.



Cảnh sát hình sự Gyaban (Gavan) trong game Supaa Tokusatsu Taisen 2001

2. Uchukeiji Shariban (宇宙刑事シャリバン, cảnh sát hình sự vũ trụ Sharivan,
trọn 51 tập, bắt đầu từ 4-3-1983 cho tới 24-2-1984). Đây là bộ thứ hai
trong series và là bộ tiếp theo trong loạt bộ 3 cảnh sát hình sự. Nội
dung tiến triển tiếp sau khi Gavan được thăng chức, giao chức cảnh sát
hình sự vũ trụ lại cho một nhân viên kiểm lâm là Iga Den.



Cảnh sát hình sự Shariban (Sharivan) trong game Supaa Tokusatsu Taisen 2001



3. Uchikeiji Shaidaa (宇宙刑事シャイダー, cảnh sát hình sự vũ trụ Shaider, trọn
49 tập và 1 tập đặc biệt, bắt đầu từ 2-3-1984 cho tới 8-3-1985) Đây là
bộ thứ 3 trong series và là bộ cuối cùng của loạt bộ 3 cảnh sát hình
sự. Hãng Saban Entertaiment sử dụng các cảnh phim của bộ này trong phần
(season) 2 của series phim VR Troopers của họ. Bộ này còn có một phần
mở rộng ở Phi Luật Tân là Zaido.

This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 640x480.

Cảnh sát hình sự Shaidaa (Shaider)

4. Kyoju Tokusou Jasupion (巨獣特捜ジャスピオン, đặc tra quái thú khổng lồ
Juspion, trọn 46 tập, từ 15-3-1985 cho tới 24-3-1986). Khác với bộ 3
cảnh sát hình sự vũ trụ trước, nhân vật chính giờ đây đã có robot khổng
lồ là Daileon để chiến đấu.



Jasupion (Juspion)


5. Jiku senshi Supiruban (時空戦士スピルバン, chiến sĩ không thời gian Spielvan,
trọn 44 tập, từ 7-4-1986 cho tới 9-3-1987). Đây là câu chuyện về hai
đứa trẻ từ một hành tinh đã bị tiêu diệt lưu lạc đến Địa cầu, giúp nơi
này bảo vệ nguồn nước khỏi một tổ chức độc ác. Các cảnh hành động trong
bộ này được dùng trong VR Troopers.



Supiruban (Spielvan)





6. Choujinki Metarudaa (超人機メタルダー ,siêu "người máy" Metalder, trọn 39
tập, từ 16-3-1987 cho tới 17-1-1988). Bộ này chịu nhiều ảnh hưởng từ
một tác phẩm Tokusatsu khác là người máy Kikaider, nói lên tâm trạng
băn khoăn đầy tính nhân văn của một con người bị biến thành cỗ máy. Nội
dung bộ này có nhiều tình tiết cảm động hướng về lượng khán giả lớn
tuổi hơn nhỏ tuổi. Các cảnh phim của Metalder cũng được Saban sử dụng
trong VR Troopers.



Metarudaa (Metalder)

7. Sekai Ninja sen Jiraiya (世界忍者戦ジライヤ, chiến tranh Ninja thế giới,
Jiraiya, trọn 50 tập, từ 24-1-1988 cho tới 22-1-1989) nói về cuộc đấu
tranh của Ninja chống lại thế lực Samurai tà ác. Jiraiya khác biệt so
với các bộ khác trong series ở chỗ nhân vật chính không phải người máy,
không phải nửa người nửa máy và cũng không mặc giáp kim loại.

8. Kidou Keiji Jiban (機動刑事ジバン, cảnh sát hình sự cơ động Jiban, trọn 52
tập, từ 29-1-1989 cho tới 28-1-1990). Bộ này có cùng tiền đề với phim
Robôtcp thập niên 90 ở Mỹ. Jiban là nhân vật đầu tiên trong series mang
biểu tượng của lực lượng cảnh sát Nhật.

9. Tokkei Winsupekutaa
(特警ウインスペクター, đặc cảnh Winspector, trọn 49 tập, từ 4-2-1990 cho tới
13-1-1991). Đây là bộ đầu tiên trong loạt phim Rescue Police
(レスキューポリスシリーズ) kể về 2 nhân vật cảnh sát robot cùng các đồng sự của
mình chuyên giải quyết các vụ phạm tội trong xã hội, giải thoát con tin.

10. Tokkyuu Shirei Soruburein (特救指令ソルブレイン, Đặc cứu tư lệnh Solbrain,
trọn 53 tập, từ 20-1-1991 cho tới 26-1-1992). Đây là bộ tiếp theo trong
loạt phim Rescue Police. Câu chuyện tiếp nối phần trước khi đặc cảnh
Winspector mở một chi nhánh cảnh sát riêng cùng với hai đồng sự nam nữ,
tiếp tục chống lại bọn tội phạm. Giới gamer VN chắc cũng không xa lạ
với một game Solbrain trên hệ máy Famicom (NES) trong giai đoạn này.



Solbrain trong game NES

11. Tokusou Ekushiidorafuto (特捜エクシードラフト, đặc tra Exceedraft, trọn 49
tập, bắt đầu từ 2-2-1992 cho tới 24-1-1993). Đây là bộ cuối cùng trong
loạt bộ 3 Rescue Police. Bộ này tiếp tục về 3 nhân vật trong bộ giáp
robot cảnh sát tiếp tục công việc của tiền nhân nhưng không nhờ sự giúp
đỡ của các loại robot khác. Bộ này cũng đánh dấu bước trở lại với đề
tài SF truyền thống của Tokusatsu chứ không còn đối mặt với các tổ chức
tội phạm thực tế nữa.

12. Tokusou Robo Janpaason (特捜ロボ
ジャンパーソン, người máy đặc tra Janperson, trọn 50 tập, từ 31-1-1993 kéo dài
tới 23-1-1994). Bộ này có cùng ý tưởng với bộ 3 Rescue Police, chỉ khác
là nhân vật chính không phải con người mà là một cỗ máy thực sự. Cỗ máy
cảnh sát có tên Janperson này tuần tra trên các đường phố ở Tokyo,
chống lại các tổ chức tội phạm và android (nửa người nửa máy).



Janperson

13. Buru suwatto (ブルースワット, Blue Swat, trọn 51 tập, từ 30-1-1994 cho tới
29-1-1995). Một nhóm cảnh sát phải chiến đấu chống lại các sinh vật vũ
trụ. Đây là bộ "thực" nhất trong series Metal Heroes chứ không có nhiều
hơi hướng SF như các bộ khác.

14. Jukou Bii Faitaa (重甲ビーファイター
,chiến binh giáp B, trọn 51 tập, 2 tập đặc biệt, từ 5-2-1995 cho tới
25-2-1996). Chữ Bi (B) ở đây viết tắt cho từ Beetle, nghĩa là con bọ,
trong tiếng Anh, và cũng là Bee, con ong. Đó cũng là đề tài chính của
phim. Một nhóm người hùng với sự hỗ trợ của máy móc (mecha), trang bị
cho mình những bộ giáp côn trùng để chống lại sinh vật vũ trụ.



Mẫu đồ chơi B-Fighter

15. Bii Faitaa Kabuto (ビーファイターカブト , chiến binh bọ Kabuto B, trọn 50
tập, từ 3-3-1996 cho tới 16-2-1997). Đây là phần tiếp theo của Jukou
Bii Faitaa với 7 nhân vật mới mang nhiệm vụ bảo vệ Địa cầu khỏi sự xâm
lăng của các sinh vật vũ trụ. Các cảnh hành động trong bộ này được đưa
vào trong Beetleborgs Metallix.

16. Bii Robo Kabuttaku
(ビーロボカブタック, người máy bọ Kabutack, trọn 52 tập, từ 23-2-1997 cho tới
1-3-1998) Đây là bộ đầu tiên trong series Metal Heroes thể hiện rõ nhất
ý định: nhắm tới đối tượng nhỏ tuổi. Một vài nhân vật trong Jukou Bii
Faitaa cũng xuất hiện trong bộ này.

17. Tetsuwan Tantei
Robotakku (テツワン探偵ロボタック, Robotack- trinh thám Tetsuwan, trọn 45 tập, bắt
đầu từ 8-3-1998 cho tới 24-1-1999). Đây là bộ cuối cùng trong series
Metal Heroes với một chú chó máy trong vai trò cảnh sát.

Như
vậy, series Metal Heroes bao gồm 17 bộ này và ngày nay người ta quan
niệm rằng series này không còn "sống" nữa như trường hợp của Super
Sentai và Kamen Raider. Bản thân Kamen Rider cũng có nhiều đặc điểm
tương tự Metal Heroes. Đương thời cũng có một số bộ Tokusatsu có nhân
vật tương tự nhưng không được xếp vào series Metal Heroes vì một vài lý
do. Sau này cũng vậy, và bây giờ người ta xếp các kiểu người hùng này
vào nhóm Henshin (biến thân). Trong bộ phim Tokusou Sentai Dekaranjaa
năm 2004 cũng thấy cảnh sát hình sự Gavan xuất hiện. Năm 2009, Touei
channel cũng phát lại các bộ Juspion, Kabutack và Exceedraft.

Tầm ảnh hưởng Quốc tế

Năm 1990, hãng Saban mua lại một số cảnh trong series Metal Heroes này
để chiếu cho khán giả Mỹ. cảnh phim trong 3 bộ Spielvan, Shaider và
Metalder được đưa vào VR Troopers của Saban. Cảnh phim trong Jukou Bii
Faitaa cũng được dùng trong Big Bad Beetleborgs. Cả 2 series VR
Troopers và Big Bad Beetleborgs đều kết thúc khi Saban sử dụng hết các
cảnh họ mua lại từ phía Nhật.




Cảnh trong phim VR Troopers

Ở Phi Luật Tân, một vài bộ Metal Heroes được lồng tiếng và phát trên
truyền hình. Touei cũng cho phép nước này chế tác Zaido: Pulis
Pangkalawakan với tư cách là phần tiếp theo của Uchukeiji Shaidaa với
các nhân vật tự xưng là con cháu của Shaider. Nhưng sau này Touei từ
chối phát sóng tác phẩm này.

Chuyện bên lề

Tác phẩm đầu tiên trong series là cảnh sát hình sự vũ trụ Gavan, trong
đó nhân vật chính mỗi khi biến thân sang người hùng mặc giáp kim loại
đều hô "Jouchaku" (蒸着). Jouchaku là một thuật ngữ kỹ thuật chỉ phương
pháp gia công làm kim loại và phi kim bốc hơi, cho bám lên bề mặt vật
thể. Trong thực tế, bộ giáp của Gavan cũng được gia công bằng phương
pháp này, cho kim loại bám lên bề mặt plastic. Vì vậy tên của phương
pháp gia công này được giữ nguyên khi nhân vật hô biến thân. Tiếp tục,
tiếng hô khi biến thân của cảnh sát hình sự vũ trụ Sharivan và Shaider
là "Sekisha" (赤射) và "Kesshou" (焼結) cũng tương tự như vậy.



Cảnh Gavan Jouchaku trong game Supaa Tokusatsu Taisen 2001

Một đặc điểm trong series Metal Heroes này là nhân vật chính thường sử
dụng kiếm laser (レーザーブレード) và để quay được cảnh thanh kiếm phát sáng,
người ta dùng nhiều phương pháp khác nhau. Trong đó có phương pháp sử
dụng đèn huỳnh quang chiếu sáng làm thanh kiếm, nhưng chỉ cần va chạm
nhẹ là nó vỡ ngay chứ đừng nói là đánh nhau thật. Vì vậy diễn viên
chính và "địch thủ" phải phối hợp với nhau rất cao độ. Các diễn viên
đóng thế cảnh đánh nhau trong phần lớn phim hành động ở Nhật đều thuộc
JAC (Japan Action Club, một tổ chức do diễn viên Sonny Chiba lập ra) và
người ta nói rằng chỉ có JAC mới có thể diễn được như vậy, vì người
khác chỉ cần bắt chước huơ kiếm là bóng đèn sẽ vỡ ngay.



Laser blade của Sharivan



Laser blade của Shaider trong game Supaa Tokusatsu Taisen 2001

Các sản phẩm liên quan

Ngoài thị trường đồ chơi thì còn có nhiều thứ "ăn theo" Metal Heroes khác.

+ Nhà đài cũng có phát bộ đặc biệt trên truyền hình gồm 3 nhân vật
chính trong bộ 3 cảnh sát hình sự vũ trụ là Gavan, Sharivan và Shaider
cùng nhau xuất hiện (宇宙刑事スペシャル　3人の宇宙刑事 　ギャバン　シャリバン　シャイダ� �大集合!!). Ở tập
52 và 53 của Jukou Bii Faitaa cũng thấy Blue Swat, Janperson cùng xuất
hiện.



Bộ 3 hình sự vũ trụ tập hợp

+ Về phim chiếu rạp (trong lễ hội Manga của Touei) thì thấy có mấy bộ
movie của Uchukeiji Shaidaa (Shaider), Choujiki Metarudaa (Metalder) và
Kidou Keiji Jiban.

+ Về Manga thì thấy có tác phẩm bộ 3 cảnh
sát hình sự vũ trụ và Juspion của họa sĩ Nonaka Minoru. Ngoài ra còn
thấy Jukou Bii Faitaa, Bii Faitaa Kabuto của Moo. Uchukeiji Shaidaa
cũng xuất hiện trong tiểu thuyết.

+ Về game thì thấy các sản
phẩm chủ yếu như: Tokusou Shirei Soruburein trên Nes năm 1991, Supaa
Hiirou sakusen (tác chiến Super Hero) trên PlaySation năm 1999 với
Gavan, Sharivan, Shaider và Metalder, Supaa Tokusatsu Taisen 2001 (Đại
chiến Super Tokusatsu 2001), một game chiến thuật chơi theo lượt trên
PlayStation với sự xuất hiện của rất nhiều người hùng từ các series
Tokusatsu khác nhau, trong đó có Metal Heroes, Uchukeiji tamashii
(宇宙刑事魂, linh hồn của hình sự vũ trụ) gồm nhân vật chính là Gavan,
Sharivan và Shaider,....



Một cảnh khác trong game Supaa Tokusatsu Taisen 2001

Những sản phẩm ăn theo kiểu này thì có rất nhiều, ở đây chỉ lượt qua một vài thứ đáng chú ý.

Kỳ tiếp: khái quát về Uchukeiji Gyaban (Gavan).

© 2009 - Houga658156

Uchukeiji Gyaban

宇宙刑事ギャバン, Cảnh sát hình sự vũ trụ Gyaban, là tên gọi của chương trình
phim Tokusatsu mở đầu cho series Metal Heroes do hãng Touei chế tác,
chiếu trên đài truyền hình Asahi từ ngày 3-5-1982 cho tới ngày
25-2-1983. Uchukeiji Gyaban kéo dài 44 tập phim và cũng là tên gọi của
nhân vật chính trong phim. Đây cũng là bộ mở đầu cho bộ 3 phim cảnh sát
hình sự vũ trụ.

Tên gọi và nguồn gốc

Tiếng Nhật là ngôn ngữ có phụ âm đứng trước 5 nguyên âm chính là a, i,
u, e và o nên để ghi lại tên riêng của người Tây phương hay các nước
khác thì nó luôn không đủ dẫn tới hiện tượng biểu ký không chính xác
lắm. Cùng một tên gọi có thể biểu ký theo nhiều kiểu khác nhau và cùng
một kiểu biểu ký có thể "diễn" ra nhiều tên gốc khác nhau. Tiếng Nhật
cũng không có phụ âm "v" nên thay nó bằng "b". Vì vậy ギャバン, Gyaban,
cũng có thể hiểu là Gyavan, Gavan, Gaban, Gavin, Gabin..... Và thực tế
bộ phim này cũng được gọi bằng nhiều tên như vậy. Nhưng chính thức thì
cái tên Gyaban được nhà sản xuất gán cho nhân vật trong phim theo tên
của Jean Gabin (ジャン・ギャバン), diễn viên, ca sĩ Pháp quốc sinh năm 1904.
Bộ phim trong giai đoạn phát triển dự định mang tên là Uchukeiji
Ginjirou (宇宙刑事ギンジロウ). Uchukeiji Ginburiddo (宇宙刑事ギンブリッド) nhưng sau đổi
thành Gyaban. Bộ này được dịch sang tiếng Anh là Space Sheriff Gavan.
Vì sự phổ biến của cộng đồng Anh ngữ nên trong bài này, từ chỗ này trở
về sau cũng gọi Gyaban là Gavan khi bàn về nhân vật trong phim (vẫn giữ
lại cách gọi Gyaban khi nói về tên phim), dù gọi là Gabin thì chính xác hơn.Hai
bộ cảnh sát hình sự tiếp theo là Uchukeiji Shariban và Uchukeiji
Shaidaa cũng tiếp tục truyền thống đặt tên theo các nhân vật nổi tiếng
ngoài đời.



Uchukeiji Gavan

Nội dung

Bộ phim bắt đầu khi tổ chức tội phạm vũ trụ Maku (宇宙犯罪組織マクー, Uchu
hanzai soshiki Maku) do tên Don Horror (ドン・ホラー, Don Horaa) cầm đầu đã
tiêu diệt một trạm không gian gần Địa cầu và muốn xâm chiếm luôn hành
tinh này. Hắn muốn cai trị toàn bộ vũ trụ và Địa cầu là một chướng ngại
hắn phải vượt qua nhưng không cần thiết phải hủy diệt nó. Thế là Don
Horror gửi binh đoàn của mình tới Địa cầu để gây hoản loạn cho loài
người. Trước tình hình đó, cảnh sát hình sự vũ trụ Gavan được liên bang
cảnh sát ngân hà (銀河連邦警察- Ginga Rempou keisatsu) có bản địa ở hành tinh
Bird (バード星) phái đến Địa cầu để giữ gìn trị an, chống lại bọn Maku.
Tình cờ đây cũng là quê hương của mẹ Gavan. Gavan là con trai của
Voicer (ボイサー), cảnh sát hình sự vũ trụ tiền nhiệm và là một người trên
hành tinh Bird, có mẹ là một phụ nữ Trái đất tên là Ichijouji Tamiko.
Vì lẽ đó mà khi đến Địa cầu, Gavan lấy họ mẹ là Ichijouji, lấy tên là
Retsu và hoạt động ở câu lạc bộ cưỡi ngựa Abaron (Avalon). Tại đây
Gavan gần gũi với bọn trẻ con trong câu lạc bộ, vừa bảo vệ Địa cầu khỏi
tay bọn Maku trong khi truy tìm tung tích người cha Voicer đã mất tích
trước đó.

Hoàn cảnh ra đời

Năm 1981, các series Tokusatsu ăn khách như Ultraman và Kamen Rider đã
lần lượt chiếu hết và lúc đó chỉ còn lại mỗi chương trình Tokusatsu là
Super Sentai. Năm 1982, người ta muốn bắt đầu một chương trình
Tokusatsu mới với hình tượng nhân vật mới, khác với trước đây, và từ đó
dẫn tới sự ra đời của Uchukeiji Gyaban. Đây cũng là bộ đầu tiên trong
bộ 3 Uchukeiji, mở đầu cho cả series Metal Heroes kéo dài đến tận năm
1999.



Uchukeiji Gyaban được bắt đầu từ một tấm hình minh họa của Murakami
Katsushi, một nhân viên thiết kế của hãng Bandai, người đã để lại tên
tuổi mình trong lịch sử ngành đồ chơi với nhiều sản phẩm độc đáo. Theo
Yoshimoto Susumu của hãng Touei thì đây là một sáng tạo về người hùng
đơn độc vượt qua cả Kamen Rider. (người hùng trong series Super Sentai
thường là một nhóm)

Diễn viên chính là Ôba Kenji, một thành viên của JAC (Japan Action
Club) và là người từng tham gia diễn các series Super Sentai trước đó
như Battle Fever J và Denshi Sentai Denjiman. Theo Kenji thì đây là tác
phẩm mà cả nhà sản xuất Touei lẫn phía đài Asahi đều đánh cược bằng cả
"mạng sống" của mình. Theo ông Suzuki Takeyuki, nhà sản xuất phim
truyền hình của hãng Touei cho biết thì Uchukeiji Gyaban là bộ phim
được đầu tư kinh phí lớn nhất cho tới thời điểm đó, nếu có rủi ro thì
sẽ không bao giờ đánh cược vào những người hùng kiểu mới này nữa. Lúc
này các nhân viên bên cục truyền hình cũng buộc chặt với điều kiện là
nếu tỉ lệ xem đài không tăng lên được thì coi như mất việc.
Nhưng chương trình Tokusatsu này đã thành công rực rỡ, đạt tỉ lệ xem là
14.9%, cao hơn cả chương trình thành công trước đó là Halo! Sundy Bell.
Trong đó tập 24 chiếm tỉ lệ xem cao nhất là 18.6%. Thành công của
Uchukeiji Gyaban không chỉ giới hạn trong nước Nhật. Ở Mã Lai, nó được
nhà đài phát sóng lại và thành công tới mức danh từ riêng Gaban trở
thành danh từ chung chỉ tính chất, mang nghĩa cực kỳ to lớn, hoành
tráng trong tiếng lóng Mã Lai. Kiểu như Sở Khanh từ tên riêng biến
thành danh từ chung trong tiếng Việt. Chẳng hạn trong tiếng Mã Lai, nếu
nói "Besar gaban rumah itu!" thì có nghĩa là "ngôi nhà đó thiệt là to,
thiệt là bự bà cố,..." (Wikipedia English)



Diễn viên Ôba Kenji trong vai Ichijouji Retsu

(Còn nữa)

Ôi, đây là bài tự viết à. Bạn tâm huyết quá. Cảm ơn nha
(ngày trước xem Kapuda trong TIỂU BẢO THIẾT GIÁP chiếu ở VCTV, bây giờ mới biết nó là Metal Hero)

Ôi trời ơi :affraid: ! Bài này là bạn tự dùng kinh nghiệm tích lũy để viết đó hả :cyclops: ? Không thể tin nổi ! :face: ! Bái phục, bái phục ! ! Xin hỏi bạn mất bao nhiu thời gian để viết topic dài khủng bố này vậy :suspect: ?

Thanhks bạn rất nhìu !!! :)

Loạt bài này tôi tự viết đó bạn. Tôi xem Tokusatsu từ nhỏ, bổ sung thêm nhiều kiến thức từ các trang Wiki ngôn ngữ khác và tổng hợp lại thành bài tiếng Việt này.

Ôi kinh! Có vẻ như bạn là người hiểu biết nhất trong forum thì phải?

a ơi cho e copy bài viết vào blog đc k ạ! E vẫn lấy tên a là ng` viết và e là người trích thôi,vì e thích cách a viết,giống với tâm lí của e hồi nhỏ và bây giờ lắm. Đc k ạ!

Khủng bố! Hjx Kiến thức dã man wé trời , mình học đc như thế này thì hay nhỉ? :D

khủng khiếp wé. a là một người cực kì hiểu biết về tokukatsu. e là một newbie nên ko biết gì nhìu. mong a cố vấn thêm cho e ạ

anh ơi cho em xin thêm cả cái nick chat anh nữa có j` anh chỉ giáo thêm cho em

xin cho mình hỏi 1 chút ạ . Hồi khoảng năm 1996 hay 96 gì đó không nhớ nữa , mình có xem 1 cuộn video là 1 tập giống ultra man nhưng lại có tới 5 người lận . Mình nhớ băng đó ghi là 5 Siêu nhân điện quang .
Vậy ai biết phim đó tên chính xác là gì hay có link phim xin cho mình ạ. Mình nhớ phim đó hình như có đánh gozila nữa .

Mà sao không có nhắc gì đến Kamen Rider vậy đây cũng là một Series gần như là nổi tiếng nhật của thể loại Tokusatsu mà.

anh Houga tâm huyết quá.
Em xin được anh cho phép sử dụng bài viết của anh làm tư liệu cho bài luận của Ngành Nhật khoa Đông Phương được không?

Shiki Minamino đã viết:

anh Houga tâm huyết quá.
Em xin được anh cho phép sử dụng bài viết của anh làm tư liệu cho bài luận của Ngành Nhật khoa Đông Phương được không?

Tôi nhớ là ĐHKHXHNV TP.HCM làm gì có khoa Đông Phương học nhỉ
Còn DHKHXHNV Hà Nội khoa Đông Phương học làm gì có Ngành Nhật nhỉ
Có cái tên cũng nói sai mà dám lôi cả Đông Phương học ra để nổ lấy le
Có lấy le thì cũng lựa chỗ mà lấy nhé, biết thì nổ, ko biết thì thôi
1 đứa nhóc 15 tuổi mà cũng chen chân vào đc mấy trường Đh đó sao?

__Topic này được lợi dụng để đào mộ quá nhiều, close vĩnh viễn.